ایرباس A380 بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان

ایرباس (به انگلیسی: Airbus) شرکت هواپیماسازی اروپایی و سازنده بزرگترین هواپیمای جت مسافربری جهان است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر تولوز در کشور فرانسه واقع و فعالیت‌های شرکت در سراسر اروپا گسترده است.

ایرباس بزرگترین شرکت هواپیماسازی دنیا است^[۱][۲][۳] و تقریباً نیمی از هواپیماهای مسافربری و غیرنظامی جهان را تولید می‌کند.

این شرکت دارای ۵۷٬۰۰۰ کارمند و ۱۶ دفتر در کشورهای آلمان، فرانسه، بریتانیا و اسپانیا است. مونتاژ نهایی هواپیماهای ایرباس در شهرهای تولوز در فرانسه، هامبورگ در آلمان، سویل در اسپانیا و تیانجین در چین انجام می‌پذیرد.^[۴] این شرکت همچنین دارای شعباتی در کشورهای آمریکا، ژاپن و چین است.

شرکت ایرباس از آغاز کار در سال‌های دهه ۱۹۷۰، توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های نوین و برتر در صنعت هواپیمایی را به ابزار اصلی پیروزی در رقابت با شرکت‌های دیگر از جمله بویینگ‌ تبدیل کرد. فناوری‌هایی مانند استفاده گسترده از مواد کامپوزیت در سازهٔ هواپیما، کامپیوتریزه کردن بخش عمده‌ای از سامانه کنترل پرواز و نیاز به تنها دو نفر در کابین خلبان، و دیجیتالی کردن سامانه کنترل هواپیما (Fly-by-Wire) نمونه‌هایی از تکنولوژی‌های توسعه داده شده توسط ایرباس هستند که نه تنها به رشد این شرکت کمک کردند بلکه هم اکنون بصورت استانداردهایی در صنعت هواپیمایی دنیا درآمده‌اند.

ایرباس بطور مشخص شاخهٔ هواپیماسازی شرکت دفاعی هوافضایی اروپا (EADS) است. شرکت ایرباس نخست به صورت کنسرسیومی از تولیدکنندگاه هوافضا بنیان گذاشته شد. در سال ۲۰۰۱ میلادی، این موسسه تبدیل به شرکتی با سهام مشترک شد که در آن ۸۰ درصد سهام متعلق به EADS و ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بی‌ای‌ئی سیستمز در بریتانیا بود. در اکتبر سال ۲۰۰۶ میلادی، بی‌ای‌ئی سیستمز تمامی سهام خود را به EADS واگذار کرد.^[۵]

هواپیماهای ایرباس [ویرایش]

ایرباس A300-600 شرکت آلمانی لوفت‌هانزا

خانواده آ-۳۰۰ [ویرایش]

نخستین هواپیمای ایرباس مدل آ-۳۰۰ بود که در سال ۱۹۷۲ پرواز کرد و نخستین پرواز تجاری‌اش را در ۱۹۷۴ انجام داد. هواپیمای آ-۳۰۰ نخستین هواپیمای پهن‌پیکر دنیا است که در چیدمان کابین مسافران دو راهروی موازی دارد و درعین حال تنها از ۲ موتور جت نیرو می‌گیرد. آخرین فروند هواپیمای آ-۳۰۰ در ژوییه ۲۰۰۷ به شرکت فدکس تحویل شد و سپس تولید آن برای همیشه متوقف شده است.

هواپیمای آ-۳۱۰ پس از آ-۳۰۰ معرفی شد و در آن طول هواپیما کاهش پیدا کرده بود و بالها و موتورها تغییراتی کرده بودند.

خانواده آ-۳۲۰ [ویرایش]

مدل بعدی که یکی از بزرگترین موفقیت‌های تجاری شرکت ایرباس بوده و می‌باشد، هواپیمای ایرباس آ-۳۲۰ است که در آن برای اولین بار سیستم ناوبری موسوم Fly-by-wire بکار برده شده بود^[۶]. مدلهای آ-۳۱۹ و آ-۳۱۸ در حقیقت مدلهای کوچکتر آ-۳۲۰ هستند که برای بازارهای کوچکتر و همچنین بازار جت‌های خصوصی تجاری جذاب هستند. مدل آ-۳۲۱ اندکی از آ-۳۲۰ بزرگتر است و رقیب مستقیم مدلهای جدید بوئینگ ۷۳۷ محسوب می‌شود. هم‌اکنون ایرباس در حال مطالعه برای طراحی هواپیمایی جایگزین برای آ-۳۲۰ است^[۷].

خانواده آ-۳۳۰ و آ-۳۴۰ [ویرایش]

هواپیمای ۴ موتوره ایرباس A340-500 شرکت اماراتی الاتحاد

هواپیماهای مدرن آ-۳۳۰ و آ-۳۴۰ به ترتیب با ۲ و ۴ موتور محصولات دورپرواز ایرباس هستند. هواپیمای آ-۳۴۰ دارای بُردی معادل ۱۶٬۷۰۰ کیلومتر است.

تانکر سوخت‌رسان ارباس [ویرایش]

تانکر سوخت‌رسان ایرباس موسوم به ام‌آرتی‌تی (MRTT)، هواپیمایی نظامی بر اساس طراحی آ-۳۳۰ است که برای سوخت‌گیری هوایی ساخته شده است.

در تاریخ ۲۹ فوریه ۲۰۰۸، شرکت دفاعی هوافضایی اروپا، شرکت مادر ایرباس، برنده مناقصه ساخت ۱۷۹ فروند هواپیمای ام‌آرتی‌تی برای جایگزینی ناوگان قدیمی سوخت‌رسان نیروی هوایی آمریکا شد. ارزش این معامله ۴۰ میلیارد دلار برآورد شده است. بیشتر قسمت‌های این هواپیما در کارخانه‌های ایرباس در اروپا ساخته می‌شوند و نهایتاً در مرکز جدیدی که ایرباس در آمریکا دایر کرده مونتاژ می‌شوند. این هواپیما در نیروی هوایی آمریکا با نام KC-30 شناخته می‌شود.^[۸]

به عقیده ژنرال آرتور لیکت، فرمانده یگان حمل و نقل هوایی در نیروی هوایی آمریکا، هواپیمای سوخت‌رسان ایرباس در زمینه‌های زیادی از جمله ظرفیت حمل سوخت، نفر و بار از طرح جدید شرکت آمریکایی بوئینگ بسیار برتر است. این هواپیما از انعطاف پذیری بیشتری نسبت به هواپیمای سوخت‌رسان بوئینگ برخوردار است، و می‌توان آنرا سریعتر برای انجام ماموریت آماده کرد.^[۹]

خانواده آ-۳۸۰ [ویرایش]

جدیدترین هواپیمای ایرباس مدل آ-۳۸۰ است که با ۲ طبقهٔ کامل، ۴ موتور و حداکثر ظرفیت بیش از ۸۵۰ مسافر، بزرگترین هواپیمای مسافربری در جهان می‌باشد. هواپیمای آ-۳۸۰ از اکتبر سال ۲۰۰۷ رسماً سرویس تجاری خود را با پرواز در شرکت هواپیمایی سنگاپور آغاز کرده است. مدل «باری» این هواپیما یعنی آ-۳۸۰-۸۰۰-اف (A380-800F) دومین هواپیمای بزرگ باری جهان پس از هواپیمای روسی آنتونوف آن-۲۲۵ می‌باشد.

برخی منابع دولتی در آمریکا احتمال می‌دهند که دولت آمریکا از هواپیمای آ-۳۸۰ برای جانشین کردن هواپیمای نیروی هوایی یکم، هواپیمای ویژه ریاست جمهوری آمریکا، استفاده کند^[۱۰]. در حال حاضر هواپیمای ویژه رئیس جمهور آمریکا یک فروند بوئینگ ۷۴۷ است که در آن تغییراتی داده شده است.

سرویس و نگهداری کنکورد [ویرایش]

تا پیش از بازنشسته شدن هواپیمای کنکورد در سال ۲۰۰۳، شرکت ایرباس قطعات یدکی و سرویس مورد نیاز کنکوردها را تامین می‌کرده است.

لیست هواپیماهای ایرباس و ویژگی‌های آنها [ویرایش]

خانواده هواپیماهای ایرباس

هواپیما	ویژگی‌ها	تعداد مسافر	حداکثر تعداد مسافر	تاریخ معرفی	نخستین پرواز	نخستین تحویل به مشتری	تاریخ توقف تولید	تصویر
ایرباس آ-۳۰۰	۲ موتور، ۲ راهرو	۲۲۸-۲۵۴	۳۶۱	ماه مه ۱۹۶۹	اکتبر ۱۹۷۲	ماه مه ۱۹۷۴ ایر فرانس	تولید در ۲۷ مارس ۲۰۰۷ متوقف شد.
ایرباس آ-۳۱۰	۲ موتور، ۲ راهرو مدل تغییر یافتهٔ A300	۱۸۷	۲۷۹	ژوئیه ۱۹۷۸	۳ آوریل ۱۹۸۲	دسامبر ۱۹۸۵ هواپیمایی الجزایر	تولید در ۲۷ مارس ۲۰۰۷ متوقف شد.
ایرباس آ-۳۱۸	۲ موتور، یک راهرو، حدود ۶ متر کوتاه‌تر از A320	۱۰۷	۱۱۷	آوریل ۱۹۹۹	۱۵ ژانویه ۲۰۰۲	اکتبر ۲۰۰۳ ایر فرانس
ایرباس آ-۳۱۹	۲ موتور، یک راهرو، حدود ۴ متر کوتاه‌تر از A320	۱۲۴	۱۵۶	ژوئن ۱۹۹۳	۲۵ آوت ۱۹۹۵	آوریل ۱۹۹۶ سوییس ایر
ایرباس آ-۳۲۰	۲ موتور، یک راهرو	۱۵۰	۱۸۰	مارس ۱۹۸۴	۲۲ فوریه ۱۹۸۷	مارس ۱۹۸۸ ایر اینتر
ایرباس آ-۳۲۱	۲ موتور، یک راهرو، حدود ۷ متر کشیده‌تر از A320	۱۸۵	۲۲۰	نوامبر ۱۹۸۹	۱۱ مارس ۱۹۹۳	ژانویه ۱۹۹۴ لوفتهانزا
ایرباس آ-۳۳۰	۲ موتور، ۲ راهرو	۲۵۳-۲۹۵	۴۰۶-۴۴۰	ژوئن ۱۹۸۷	۲ نوامبر ۱۹۹۲	دسامبر ۱۹۹۳ ایر اینتر
ایرباس آ-۳۴۰	۴ موتور، ۲ راهرو	۲۳۹-۳۸۰	۴۲۰-۴۴۰	ژوئن ۱۹۸۷	۲۵ اکتبر ۱۹۹۱	ژانویه ۱۹۹۳ ایر فرانس
ایرباس آ-۳۵۰	۲ موتور، ۲ راهرو	۲۷۰-۳۵۰	مشخص نیست	دسامبر ۲۰۰۶	پیش‌بینی شده برای ۲۰۱۱	اواسط ۲۰۱۳ هواپیمایی TAM برزیل
ایرباس آ-۳۸۰	۴ موتور، ۲ راهرو، ۲ طبقهٔ کامل[۱۱]	۵۵۵	۸۵۳	۲۰۰۲	۲۷ آوریل ۲۰۰۵	۱۵ اکتبر ۲۰۰۷ هواپیمایی سنگاپور

تاریخچه [ویرایش]

هواپیمای ایرباس A320-200 شرکت سوئیسی Swiss International Air Lines

صنایع ارباس نخست به صورت کنسرسیومی از شرکتهای هوافضایی اروپایی بنیان گذاشته شد تا با در بازار هواپیماهای مسافربری با شرکتهای آمریکایی مانند بوئینگ، مک‌دانل داگلاس و لاکهید رقابت کند. جنگ جهانی دوم بسیاری از زیرساختارهای صنعتی اروپا ازجمله صنعت هوایی را از بین برده بود، اما همزمان باعث رشد و شکوفایی صنعت هوایی بسیار موفقی در ایالات متحده آمریکا شده بود. در سال ۱۹۶۵ در نمایشگاه هوایی پاریس، خطوط هوایی عمده اروپا مساله نیاز به هواپیمای مسافربری کوتاه‌بُرد و میان‌بُرد را به بحث و تبادل نظر گذاشتند. در همین سال، به درخواست دولت بریتانیا، شرکت هاوکر سیدلی (Hawker Siddeley) با دو شرکت هوایی فرانسوی به نامهای برُگِه (Breguet) و نور (Nord) برای آغاز طراحی نخستین هواپیمای ایرباس وارد مذاکره شد. این سه شرکت طراحی هواپیمایی با کُد HBN 100 را آغاز کردند.

در سال ۱۹۶۶ میلادی، شرکت سود آویاسیون فرانسوی (Sud Aviation)، شرکت آربایتشگماینشافت (دویچه ایرباس) آلمانی (Arbeitsgemeinschaft; Deutche Airbus) و هاوکر سیدلی بریتانیایی (Hawker Siddeley) شرکای اصلی پروژه ارباس بودند، و درخواست تامین بودجه پروژه به هرسه دولت تقدیم شده بود.

تولد آ-۳۰۰ [ویرایش]

کابین خلبان مدرن هواپیمای غول‌پیکر ایرباس A380

کُد A300 از اوایل سال ۱۹۶۷ میلادی برای نامیدن هواپیمای در دست طراحی ایرباس انتخاب شد. این هواپیما قرار بود ظرفیت حمل ۳۲۰ مسافر را داشته باشد و از دو موتور جت برای تولید نیروی پیشرانه استفاده کند.

در ۲۵ ماه ژوئیه سال ۱۹۶۷ میلادی، سه دولت اروپایی شریک در پروژه بیانیه‌ای اعلام کردند که «برای افزایش همکاری‌های اروپایی در زمینه هوانوردی، توسعه اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی در اروپا، زمینه‌های لازم را برای طراحی و تولید هواپیمای ایرباس را فراهم می‌آورند.»

پس از توافق نهایی برای همکاری در پروژه ایرباس، رُژه بِتی (Roger Béteille) به سمت مدیر فنی پروژه A300 منصوب شد^[۱۲]. وی فرایند ساخت و تولید هواپیما را بین شرکتهای گوناگون تقسیم کرد و این تقسیم‌بندی از آن دوره تا کنون در ساخت تقریبا همه هواپیماهای ایرباس رعایت می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی قرار شد که اتاق خلبان، ابزار و ادوات کنترل پرواز، و بخش میانی زیر بدنه هواپیما در فرانسه تولید شود. رژه بیتی که از طرفداران هواپیمای جت ۳-موتوره بریتانیایی ترایدنت (Trident) بود، ساخت بالهای هواپیما را به هاوکر سیدلی در بریتانیا واگذار کرد. همچنین مقرر شد که ساخت قسمت‌های جلو و عقب و بخش میانی فوقانی بدنه اصلی هواپیما در